Planina Rtanj se nalazi u istočnoj Srbiji u blizini Sokobanje. To je krečnjački masiv Karpato-balkanskog planinskog sistema. Vrh Rtnja-Šiljak nalazi se na visini od 1560 m. Planina je prekrivena listopadnim i četinarskim šumama i pašnjacima. Na njoj se nalazi oko 150 vrsta različitog drveća i ukrasnog šiblja, ima mnogo izvora pitke vode, a na Rtnju se na 6368 hektara prostire lovište u kome su uglavnom srne i divlje svinje.
Ova planina je poznata po brojnim podzemnim izvorima, pećinama, jamama, lekovitom bilju, ali i zanimljivostima poput vatrenih lopti, koje predstavljaju prirodni fenomen, i drugim kuriozitetnim i navodno neobjašnjivim pojavama.
Zbog izuzetne prirode, vazduha, lekovitih biljaka, koje rastu na Rtnju, ova planina će biti proglašena za predeo izuzetnih odlika.
Rtanj su istraživali mnogi, poput lekara i botaničara Josifa Pančića, koji je na Rtnju 1874. godine otkrio novu vrstu cveta Ramonde, do tada poznatog samo na Pirinejima i nazvao je srpska (serbica) Ramonda. A Jovan Cvijić, naučnik i geograf za Rtanj je rekao:
„Nijedna planina i nijedan planinski vrh u Srbiji ne čine toliko dubok utisak na promatrača kao Rtanj sa Šiljkom. U njemu su združeni mirnoća, veličina i simetrija. Njegov glavni masivan greben od 5,6km dužine mirno se diže sa široke podloge, gorostasan završuje sa skoro pravilnom kupolom Šiljka. Ima u njemu individualnog i imponujućeg, kao i u velikim ličnostima.”
Saturea montana
Rtanj je poznat i po endemskom bilju koje raste samo na ovoj planini i zakonom je zaštićeno, a od njih svakako je najpoznatiji rtanjski čaj (Saturea montana). Svake godine 7. jula, u okviru manifestacije „Sveti Jovan Biljober“, iz Sokobanje se organizuje izlet do Rtnja, gde posetioci uz pratnju stručnih vodiča beru lekovito bilje na padinama Rtnja. Pored rtanjskog čaja beru se i podubica, iva, kantarion i hajdučka trava.
Rtanjski čaj, Vrijesak ili planinski čubar, latinski naziv Saturea montana je biljka od čijih se prikupljenih cvetnih vrhova pravi poznati rtanjski čaj. Biljke, a samim tim ni čaja, nema mnogo pa je time njegova vrednost veća.
Ovaj čaj poboljšava opšte stanje organizma. Pored toga što je dobar za dijebetes, protiv bakterija i gljivica, raznih upala, olakšava varenje, jača imunitet, a dobar je i za spoljnu upotrebu. Ima antiseptička svojstva i dobar je protiv upala slukože ili kože generalno.
Vrijesak može da naraste do visine od jednog metra, ima razgranatu stabljiku, cvetove svetloljubičaste boje i spada u lekovite biljke. Živi dugo, čak nekoliko desetina godina. Bere se za vreme cvetanja, u avgustu i septembru, tako što se makazama seku vrhovi stabljika sa cvetovima ili samo cvetovi, pa se suše na senovitom i promajnom mestu.
Bogata istorija Rtnja
Koliko je priroda Rtnja zdrava i bogata primetio je i Julijus Minh bogati austrijski Jevrejin koji se doselio u podnožje Rtnja gde je izgradio vilu, letnjikovac, baštu i rozarijum. Porodoca je posedovala fabriku štofova u Paraćinu, na Rtnju su otvorili rudnike kamenog uglja, a za rudare i njihove porodice podigli su dve škole, igrališta, kao i Sokolski dom sa bioskopom i fudbalskim terenom. Na padinama ove planine se skijalo prvo skijaško društvo u Srbiji 1920. godine.
Na samom vrhu planine nalaze se ostaci crkvice-kapele Sv. Đorđa koja je izgrađena 1934. godine, u znak sećanja na Juliusa Minha koji je izvršio samoubistvo. U njenoj izgradnji učestvovali su rudari. Sav potreban materijal i kamen za izgradnju dopreman je na vrh Rtnja magarcima. Na žalost, tragači za zlatom su 1990. godine, zbog verovanja da je bogata porodica u njoj sakrila blago, nekoliko puta dinamitom rušili kapelicu.
Drugi svetski rat i progon Jevreja naterali su porodicu Minh da pobegne iz ovih krajeva i sve je polako počelo da se urušava. Porodica Minh je punih 40 godina bila vlasnik Rudnika Rtanj. Taj period karakteriše napredak privrednog i društvenog života ovog kraja.
U blizini Rtnja postojalo je 9 manastira. Prema legendi sagradio ih je hajduk koji je ubio vladiku pa je izgradnjom manastira hteo da se iskupi. Danas postoje tri manastira Lozica, Lapušnja i Krepičevac kao i crkva Svete bogorodice kod Lukova.
Rtanj je izvor mašte
Rtanj je poznat i po raznim legendama i verovanjima u natprirodne pojave. Prvo se sam oblik planine u obliku piramide odmah povezuje sa starim Egiptom, a zatim, kao i piramide u Gizi, sa vanzemaljcima.
Zmije i faraoni
Koliko su ljudi maštoviti svedoči i priča o lepoj ilirskoj kraljici, ljubavnici boga Raa sa kojim je krenula u osvajanje, ni manje ni više nego čak Etiopije. Tamo sreće egipatskog faraona, zaljubljuje se u njega i zbog besa boga Raa beži nazad na Rtanj. Faraon kreće sa njom i velikom vojskom na ove prostore, noseći sa sobom zmije. Jedna od njih ujede lepu Ilirku i ona umre. Nakon toga su ona i svi Egipćani sahranjeni u planini-piramidi. A na Rtnju kao dokaz za sve to sada postoji 13 vrsta zmija.
Čarobnjak
Druga priča je o čarobnjaku koji je na mestu sadašnje planine Rtanj imao dvorac sa blagom. Čuvao je okolinu i meštane, delio im dobro i zlo. Jednog dana planina se podigla, a čarobnjak je ostao da živi ispod nje i dalje čuvajući ovaj kraj i ljude koji tu žive i veruju u njega. A legenda o njegovom blagu u podnožju Rtnja i dalje je živa.
NLO
Piramidalni oblik planine, gusti oblaci, vatrene lopte, čudni zvuci koji se čuju na planini, svedoci koji su videli leteće tanjire, svi zajedno čine sjajan temelj za nastanak verovanja da na Rtanj redovno dolaze vanzemaljci.
Dolazak vanzemaljaca je objašnjen time da se u planini nalazi heliodrom koji su izgradile, kao i samu planinu, drevne civilizacije. Tajna vrata heliodroma se otvaraju kišnim danima kada je Rtanj zaštićen oblacima, a iznad planine proleću vatrene kugle koje kvare aparate meštanima i ubijaju njihove životinje.
Po drugoj teoriji u Rtanj je udario meteorit sa Meseca, pominju se i neprikazivanje aviona na radaru, specifični elektromagnetni talasi, tri podzemne reke i jezero, kao i rupa na vrhu Rtnja koja je izlaz iz piramide.
A vatrene lopte, koje u stvari predstavljaju prirodni fenomen- loptaste munje, pripisuju se i Amerikancima koji novo elektromagnetno oružje testiraju iznad Srbije.
